Άρθρα

Τα «χαρισματικά» παιδιά

Τι είναι, λοιπόν, η χαρισματικότητα; Σίγουρα στον καθημερινό λόγο, όλοι θα μπορούσαμε να δώσουμε έναν ορισμό. Παρόλα αυτά, ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα, που ξεχωρίζουν ένα χαρισματικό παιδί από τον μέσο όρο και για αυτό χρειάζεται ειδική εκπαίδευση; Μέχρι και σήμερα, η έννοια της χαρισματικότητας είναι μια έννοια ασαφής για τους ειδικούς. Οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί, και συνεχίζουν να διατυπώνονται, είναι πάρα πολλές και εξαρτώνται από την αντίληψη που έχει ο καθένας για το τι είναι χαρισματικότητα. Το περιεχόμενο του όρου χαρισματικός (ο αντίστοιχος όρος στα αγγλικά είναι "gifted"), έχει υποστεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες αλλαγές, αλλά μέχρι και σήμερα κανένας ορισμός δεν έχει γίνει απ’όλους τους ειδικούς αποδεκτός. Η πλειοψηφία των ορισμών, πάντως, δεν συνδέει άμεσα την χαρισματικότητα με τη νοημοσύνη, όπως αυτή μετράται από τα διάφορα τεστ νοημοσύνης. Με άλλα λόγια, έξυπνα παιδιά δεν είναι μόνο αυτά που έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης, αλλά και αυτά που μπορεί να έχουν υψηλή διαπροσωπική, μουσική, κιναισθητική κ.τ.λ. νοημοσύνη (Αξίζει να σημειώσουμε πως υπάρχουν πολλών ειδών νοημοσύνες, ασχέτως αν στα ελληνικά σχολεία (και όχι μόνο), μόνο η αναλυτική, λεκτική και μαθηματική νοημοσύνη συνήθως καλλιεργείται και επιβραβεύεται). 

Κάθε προσπάθεια καταγραφής των βασικών χαρακτηριστικών των χαρισματικών παιδιών προϋποθέτει, πρώτα από όλα, την αξιολόγηση μέσω της σύγκρισης και της απόκλισης από τα βασικά χαρακτηριστικά των μέσων παιδιών. Μια διαδικασία που σίγουρα δεν είναι καθόλου απλή γιατί, σε συνδυασμό πάντα με την χρονολογική ηλικία του παιδιού, απαιτεί συνεχείς ελέγχους και διασταυρώσεις παραμέτρων για την τελική κατάταξη ενός παιδιού στα ανώτερα επίπεδα. Κατά καιρούς, διάφοροι ερευνητές έχουν ομαδοποιήσει τα χαρακτηριστικά των χαρισματικών παιδιών, παρουσιάζοντας διάφορες λίστες των χαρακτηριστικών αυτών, Σε γενικές γραμμές κάποια χαρακτηριστικά είναι κοινά στις λίστες και αποδίδονται με την ίδια, σχεδόν, ορολογία. Τα περισσότερα, πάντως, δεδομένα για τα γνωρίσματα των χαρισματικών παιδιών προέκυψαν από μελέτες σε δείγματα παιδιών με υψηλή διανοητική ικανότητα, ενώ η δημιουργικότητα, οι ειδικές ικανότητες και επιδόσεις, τα κίνητρα, οι στάσεις και τα ενδιαφέροντα, έχουν μελετηθεί σε μικρότερο βαθμό. Να τονίσουμε, ακόμη, ότι σε ένα συγκεκριμένο χαρισματικό παιδί το πιο πιθανό είναι να αναγνωρίσουμε μερικά και όχι όλα τα χαρακτηριστικά μιας λίστας. Εξάλλου, η χαρισματική συμπεριφορά εκδηλώνεται σε κάποια παιδιά (όχι σε όλα), σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές (όχι όλη την ώρα) και υπό ορισμένες συνθήκες (όχι σε κάθε περίπτωση). Η Linda Silverman, λοιπόν, και οι συνεργάτες της (Silverman, 2002) παρουσίασαν μια λίστα χαρακτηριστικών για τα χαρισματικά παιδιά (την λεγόμενη Giftedness scale), που δημιουργήθηκε μετά από πολλές έρευνες στο πανεπιστήμιο του Ντένβερ. Σύμφωνα με αυτήν την λίστα, τα κύρια χαρακτηριστικά ενός χαρισματικού παιδιού είναι:

 4Μεγάλη ικανότητα συλλογιστικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων

4Δυνατότητα γρήγορης μάθησης

4Ευρύ λεξιλόγιο

4Εξαιρετική μνήμη

4Μεγάλη διάρκεια εστίασης προσοχής

4Προσωπική ευαισθησία

4Οίκτος για τους άλλους

4Τελειομανία

4Επιμονή και εντατικότητα

4Ηθική ευαισθησία

4Ασυνήθιστη περιέργεια

4Εμμονή στo υπό εξέταση θέμα

4Υψηλός βαθμός ενεργητικότητας

4Προτίμηση προς μεγαλύτερης ηλικίας φίλους

4Μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων

4Υψηλή αίσθηση του χιούμορ

4Πρόωρη αναγνωστική ικανότητα

4Ενδιαφέρον για τη δικαιοσύνη

4Μερικές στιγμές με πολύ ώριμη κριτική ικανότητα  

4Έντονη παρατηρητικότητα

4Ζωηρή φαντασία

4Υψηλή δημιουργικότητα

4Τάση κριτικής προς την εξουσία

4Ικανότητα με τους αριθμούς

4Καλές επιδόσεις στην επίλυση γρίφων και παζλ.

Από την άλλη, σύμφωνα με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα κριτήρια για τον προσδιορισμό της χαρισματικότητας είναι: 

˜Δείκτης νοημοσύνης. Σύμφωνα με το κριτήριο αυτό, οι χαρισματικοί μαθητές κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες. Η μία είναι αυτή του 10% περίπου του μαθητικού πληθυσμού, στην οποία ανήκουν μαθητές με περίπου 120 και πάνω βαθμολογία στο WISC (πρόκειται για το πιο ευρέως διαδεδομένο τεστ νοημοσύνης). Μέσα σε αυτό το ποσοστό εμπεριέχεται η δεύτερη κατηγορία, ένα 2% των παιδιών, που έχουν δείκτη νοημοσύνης υψηλότερο από το 150. 

˜Εφαρμογή των «ποσοστών». Σε αυτήν την περίπτωση υιοθετείται η αρχή ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό μαθητών θα δεχθούν υποστήριξη ως χαρισματικοί με διάφορα κριτήρια επιλογής, όπως η επίδοση σε δοκιμασίες μέτρησης νοημοσύνης, η εξαιρετική ακαδημαϊκή επίδοση σε όλα ή σε μερικά γνωστικά αντικείμενα (μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, σχέδιο, χορός κ.λ.π.). Αυτό το ποσοστό μπορεί να εκτείνεται μέχρι και 15% ή 20% του μαθητικού πληθυσμού. 

˜Έμφαση σε επιμέρους εξαιρετικές επιδόσεις. Σε αυτήν την περίπτωση δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στις εξαιρετικές επιδόσεις σε επιμέρους τομείς, όπως η τέχνη, η μουσική, τα μαθηματικά, οι φυσικές επιστήμες ή άλλες περιοχές. 

˜Έμφαση στον παράγοντα δημιουργικότητα. Εδώ κριτήριο για την χαρισματικότητα είναι τα υψηλά επίπεδα στον παράγοντα δημιουργικότητα.

 Έρευνες έχουν δείξει ότι ως και 50% των χαρισματικών παιδιών εγκαταλείπουν τις σπουδές τους μέχρι την εφηβεία. Γιατί; Όλα ξεκινούν από την οικογένεια, η οποία πρέπει να είναι σε επαγρύπνηση, ώστε να εντοπίσει εγκαίρως την ιδιαιτερότητα του παιδιού της και να ζητήσει τη βοήθεια των ειδικών. Ακόμη, όμως, και στην περίπτωση που οι γονείς έχουν τις καλύτερες προθέσεις, είναι το ίδιο το σύστημα που μπορεί να αφήσει στην αφάνεια τα χαρισματικά παιδιά. Ενδεικτικό είναι πως μόλις πριν από λίγα χρόνια ψηφίστηκε από το υπουργείο Παιδείας νόμος που εντάσσει τα χαρισματικά παιδιά στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Παρόλα αυτά, ο νόμος δεν ορίζει ποια είναι η ειδική εκπαίδευση που πρέπει να λάβουν τα παιδιά αυτά! 

Να αναφέρω, επίσης, ότι οι μαθητές, με υψηλές ικανότητες ίσως να μην ταιριάζουν απόλυτα με το προφίλ του «καλού μαθητή» και συχνά να προβάλλουν αρνητικές συμπεριφορές. Τα χαρισματικά παιδιά στο σχολείο, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, σε πολλές περιπτώσεις, κάνουν ενοχλητικές ερωτήσεις ή ξεκινούν εκτός θέματος συζητήσεις, δεν κάνουν τα μαθήματά τους,  βαριούνται, δεν συμμετέχουν στις σχολικές δραστηριότητες, γίνονται ο περίγελος της τάξης για να τραβήξουν την προσοχή ή κλείνονται τελείως στον εαυτό τους, απογοητεύονται από την ρουτίνα του σχολείου, κριτικάρουν σκληρά και πολλές φορές απορρίπτουν τους άλλους, έχουν τάσεις υπερβολής σε θέματα του άμεσου ενδιαφέροντός τους, είναι ανυπόμονα, ισχυρογνώμονες, αυθάδεις, αυταρχικοί,  αφηρημένοι, μη συνεργατικοί και συχνά με καταθλιπτικές τάσεις. 

Τελειώνοντας θα αναφερθώ σε ένα τυχαίο παράδειγμα ενός χαρισματικού παιδιού μέσα στην τάξη για να γίνουν πιο κατανοητές οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά αυτά τα παιδιά: 

Σε μια σχολική αίθουσα της B' δημοτικού, η δασκάλα μαθαίνει στα παιδιά τον πολλαπλασιασμό. Προσπαθεί να διδάξει πώς προκύπτει το γινόμενο 7X12 με βάση τον παραδοσιακό τρόπο. Μια μαθήτρια σηκώνει το χέρι προτείνοντας ως σωστή λύση το 10X12 - 3X12. Η δασκάλα λέει στην μαθήτρια ότι δεν σκέπτεται σωστά, ενώ οι υπόλοιποι συμμαθητές της αντιδρούν, μη μπορώντας να ακολουθήσουν τον τρόπο σκέψης της. Η μαθήτρια σταματάει να παρακολουθεί για το υπόλοιπο της σχολικής ώρας, ενώ την επόμενη ημέρα δεν θέλει καν να πάει στο σχολείο. 

Για όσους ενδιαφέρονται μπορούν να μπουν στην ιστοσελίδα http://www.aploun.gr/ .Πρόκειται για τη μοναδική ελληνική επιστημονική ένωση που έχει ως στόχο την υποστήριξη των χαρισματικών μαθητών.

Γράφτηκε από Μαριάνθη Σπουργίτη

Μαθησιακές Δυσκολίες στην Προσχολική Ηλικία

Ορισμένα χαρακτηριστικά σημάδια των μαθησιακών δυσκολιών τα οποία μπορείτε να εντοπίσετε στο παιδί και σεις οι ίδιοι ως γονείς κατά την προσχολική ηλικία είναι τα ακόλουθα:

Παρουσιάζει ιστορικό καθυστερημένης ανάπτυξης του λόγου («Άργησε να μιλήσει»). Βέβαια, εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι πολλά παιδιά που αργούν να μιλήσουν δεν αντιμετωπίζουν απολύτως κανένα πρόβλημα. Γι” αυτό προσέξτε ιδιαίτερα εάν καταλαβαίνει τι του λέτε και αν ανταποκρίνεται κατάλληλα, και δώστε ιδιαίτερη σημασία στις δυσκολίες που έχει αφού αρχίσει να μιλάει.

Παρουσιάζει καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λεξιλογίου. Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει ακριβείς λέξεις γι’ αυτό που εννοεί και δεν χρησιμοποιεί ένα ευρύ και κατάλληλο για την ηλικία του λεξιλόγιο.

Δυσκολεύεται να βρει την ονομασία αντικειμένου που γνωρίζει.

Μπερδεύεται στην προφορά μεγάλων λέξεων ή λέξεων που μοιάζουν ακουστικά μετατοπίζοντας γράμματα και συλλαβές όταν μιλάει (πχ λέει «εναπάληψη», αντί «επανάληψη»).

Δυσκολεύεται να εκφράσει τις σκέψεις του προφορικά.

Δεν μένει στο θέμα, όταν μιλάει αναφορικά με κάτι.

Δεν ολοκληρώνει τις προτάσεις του.

Δυσκολεύεται στην ομοιοκαταληξία των προτάσεων (πχ έλα-σέλα).

Δυσκολεύεται στο τραγούδι (πχ να ακολουθήσει τον ρυθμό των συμμαθητών του)

Δυσκολεύεται στην εκμάθηση των αριθμών, του αλφάβητου των ημερών της εβδομάδας, των χρωμάτων και των σχημάτων.

Δυσκολεύεται να ακολουθήσει περισσότερες από μι οδηγίες τη φορά (πχ «Βάλε τα παιχνίδια μέσα στο κουτί και βάλε το στο ράφι»).

Ξεχνάει ονόματα φίλων, δασκάλων, χρωμάτων κλπ.

Έχει δυσκολία με τον έλεγχο και τη λαβή μολυβιών, μαρκαδόρων, ψαλιδιών κλπ.

Έχει δυσκολίες σε δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας όπως το κούμπωμα ενός φερμουάρ, το δέσιμο κορδονιών κλπ.

Δεν μπορεί να ντυθεί εύκολα (πχ βάζει την μπλούζα ανάποδα κλπ)

Παρουσιάζει δυσκολίες σε δραστηριότητες αδρής κινητικότητας, όπως να πιάνει, να κλοτσάει ή να πετάει την μπάλα.

Είναι αδέξιο. Συχνά πέφτει πάνω σε άλλα πράγματα ή πέφτει κάτω για παράδειγμα, όταν παίζει

Δυσκολεύεται να εκτελέσει έργα που προϋποθέτουν προσανατολισμό στον χώρο και τον χρόνο («Κάτσε μπροστά από..», «Πρώτα αυτός, μετά εσύ» κλπ).

Δυσκολεύεται να μείνει συγκεντρωμένος σε κάτι, να καθίσει ήσυχος στη θέση του και να ακούσει ιστορίες για πολύ ώρα.

Έχει δυσκολία στην αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους του.

ΕΙΝΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΧΕΙΡΑΣ;ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΩ;

Κάποτε ήταν σχεδόν υποχρεωτικό σαν παιδιά να μαθαίνουμε να γράφουμε με το δεξί. Υπήρχαν μάλιστα γενιές που έφαγαν ξύλο για να τα καταφέρουν. Κάποιοι από μας παρόλα αυτά γίναμε 

αριστερόχειρες. Πολλά έχουν ακουστεί για την ιδιαιτερότητα των αριστερόχειρων, το σίγουρο όμως είναι ότι δεν πρόκειται γα προβληματική περίπτωση.
Σε τι διαφέρουν;
Σήμερα οι ειδικοί γνωρίζουν ότι στους δεξιόχειρες είναι το αριστερό ημισφαίριο αυτό που ελέγχει το λόγο, αλλά και τις λεπτές κινήσεις του χεριού τους. Στους αριστερόχειρες, όμως, δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιο ημισφαίριο κυριαρχεί. Όσον αφορά την κίνηση του χεριού τους, «υπεύθυνο» είναι το δεξί ημισφαίριο. Ωστόσο, στο 50% των αριστερόχειρων το κέντρο του λόγου εδράζεται στο αριστερό ημισφαίριο, όπως ακριβώς και στους δεξιόχειρες. Από τους υπόλοιπους, οι μισοί έχουν το κέντρο του λόγου στο δεξί ημισφαίριο και στους άλλους μισούς τα δύο ημισφαίρια «συνεργάζονται»!
Ωστόσο, πολλοί αριστερόχειρες γράφουν με το αριστερό μεν, αλλά εκτελούν άλλες χειρωνακτικές εργασίες με το δεξί και άλλες με το αριστερό, π.χ. πετούν μια πέτρα με το δεξί
Οι αριστερόχειρες δεν είναι τόσο σπάνιοι όσο ίσως νομίζουμε. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 10% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί κατά κύριο λόγο το αριστερό χέρι. Τα παραδείγματα αριστερόχειρων στην ιστορία είναι πολλά. Αριστοτέλης
Ιούλιος Καίσαρας, Μέγας Αλέξανδρος, Ναπολέων Βοναπάρτης, Leonardo da Vinci
Michelangelo, Pablo Picasso, όπως και ο γνωστός τενίστας John McEnroe ήταν αριστερόχειρες!

Μήπως Ξεχωρίζουν;
Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Νικ Τσέρμπουιν από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας υποστήριξε, το 2006, ότι στους αριστερόχειρες οι συνδέσεις ανάμεσα στο αριστερό και το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου είναι ταχύτερες. Το βασικό τους συμπέρασμα λοιπόν ήταν ότι οι αριστερόχειρες είναι πιο «γρήγοροι» στη σκέψη, όταν δέχονται πολλαπλά ερεθίσματα από το περιβάλλον.

Το δεξί ημισφαίριο, που κυριαρχεί στους αριστερόχειρες, θεωρείται το ημισφαίριο της φαντασίας και της διαίσθησης, ενώ το αριστερό, είναι το ημισφαίριο της λογικής και της αναλυτικής σκέψης. Το δεξί ημισφαίριο σχετίζεται με μεγαλύτερη κλίση σε δεξιότητες που απαιτούν φαντασία και σύνθεση, όπως π.χ. η μουσική και η ηθοποιία, αλλά και η αρχιτεκτονική. Ίσως γι’ αυτό πολλοί αριστερόχειρες διακρίνονται σε αυτούς τους τομείς
Επίσης υπερέχουν σε ορισμένα σπορ, όπως το τένις, το μποξ, το πινγκ πονγκ κ.ά. Αυτή τους η υπεροχή ερμηνεύεται στο ότι οι δεξιόχειρες δεν έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν αριστερόχειρες.

 Τελικά αριστερόχειρας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Ένα παιδί έχει 46% πιθανότητες να γεννηθεί αριστερόχειρας όταν και οι δύο γονείς του είναι αριστερόχειρες και 17% όταν μόνο ο ένας γονιός είναι αριστερόχειρας
Έχουν υποστηριχθεί διάφορες θεωρίες για τον τρόπο καθορισμού του πρωτεύοντος χεριού. Για κάποιους επιστήμονες υπεύθυνες είναι οι ορμόνες στη μήτρα, για άλλους τα γονίδια, ενώ για μια κατηγορία το μυστικό βρίσκεται στο μεσολόβιο, το τμήμα που συνδέει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Τα τελευταία 200 χρόνια οι επιστήμονες, παρά τις μελέτες που έχουν γίνει, δεν μπορούν να αιτιολογήσουν πειστικά γιατί το ένα από τα δύο χέρια υπερισχύει. ¨Ετσι υποστηρίζουν ότι οφείλεται:
• Με τη θέση (κλίση) του εμβρύου στη μήτρα κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της κύησης.
• Με το γονίδιο LRRTM1, που ανακαλύφθηκε πριν δύο χρόνια και φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κατανομή διάφορων λειτουργιών στον εγκέφαλο.
• Με την έκθεση του εμβρύου σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την ενδομήτρια ζωή.

Οι γονείς πρέπει να ξέρουν ότι:
Η αριστεροχειρία δεν είναι ελάττωμα, αλλά μια ιδιαιτερότητα της φύσης που οφείλεται στην ανατομική κατασκευή του εγκεφάλου.
Η καταπίεση που ασκείται στα αριστερόχειρα άτομα να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι ισοδυναμεί με μια προσπάθεια μετατόπισης του κέντρου του λόγου από το δεξί στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση στις εγκεφαλικές λειτουργίες, διαταραχές συμπεριφοράς και δυσκολίες στη μάθηση.
Γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουν να σέβονται την ιδιαιτερότητα αυτή, όπως ακριβώς σέβονται και αποδέχονται τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των ανθρώπων σ” ό,τι αφορά το χρώμα των 

μαλλιών, το χρώμα των ματιών, τη χροιά της φωνής κτλ.
Η αντίληψη αυτή πρέπει να καλλιεργείται και στα παιδιά από τις μικρές ηλικίες, τόσο στα αριστερόχειρα όσο και στα δεξιόχειρα.
Αν οι γονείς παρατηρήσουν στο αριστερόχειρο παιδί τους αλλαγές στη συμπεριφορά του, στη σχολική του επίδοση, στη στάση του απέναντι στο σχολείο και στη μάθηση, είναι καλό να συμβουλεύονται έναν ειδικό, ο οποίος θα ελέγξει αν οι αλλαγές αυτές οφείλονται στην αριστεροχειρία ή σε άλλους παράγοντες.

Τους αρέσει το σχολείο!
Τα αριστερόχειρα παιδιά είναι πιο πιθανό, σε σχέση με τα δεξιόχειρα, να περνάνε καλά στο σχολείο και να τα πηγαίνουν μια χαρά με τους δασκάλους τους, σύμφωνα με μια νέα βρετανική έρευνα. Ένα μεγαλύτερο ποσοστό αριστερόχειρων παιδιών (το 47%) έναντι των δεξιόχειρων (38%) δηλώνει ότι περιμένει το πρωί με ευχαρίστηση να πάει στο σχολείο και ανυπομονεί να μάθει περισσότερες γνώσεις.

Μπορεί ένας αριστερόχειρας να γίνει δεξιόχειρας;
Αν επιχειρήσουμε να κάνομε ένα αριστερόχειρο παιδί δεξιόχειρο είναι σαν να επιχειρούμε να αλλάξομε την ανατομική κατασκευή του εγκεφάλου. Μια τέτοια ενέργεια ασκεί στο παιδί σοβαρή καταπίεση και είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει εγκεφαλική δυσλειτουργία, σύγχυση κλπ, με δυσάρεστες συνέπειες στη μάθηση και στην κοινωνική του συμπεριφορά.

…Το Ξέρατε;
Σύμφωνα με μία μελέτη, οι αριστερόχειρες έχουν 9 χρόνια λιγότερη διάρκεια ζωής απ’ ότι οι δεξιοί.
Τέσσερις από τους πέντε σχεδιαστές των υπολογιστών Mac ήταν αριστερόχειρες!
Έρευνα δείχνει ότι: το 50% των αριστερών χρησιμοποιούν το ποντίκι του ηλεκτρονικού υπολογιστή 

τους με το αριστερό χέρι, το 68% χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι για το ψαλίδι και το 74% κρατάνε το μαχαίρι κατά τη διάρκεια του δείπνου από τα δεξιά.
Οι αριστερόχειρες πιστεύεται, ότι φτάνουν στην εφηβεία 4-5 μήνες μετά από τους δεξιόχειρες.
Στατιστικά, μία μεγαλύτερη σε ηλικία μητέρα είναι πολύ πιο πιθανό να γεννήσει αριστερόχειρα παιδιά.
Η Παγκόσμια Μέρα Αριστερόχειρων (13 Αυγούστου), καθιερώθηκε έπειτα από διεκδίκηση του «Κλαμπ των Αριστερόχειρων» της Βρετανίας και έχει στόχο την ενημέρωση των ανθρώπων για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι «ζερβοχέρηδες» ζώντας σ” έναν… ανάποδο κόσμο!
ΠΗΓΗ:http://gia-mamades.gr/